Biodro - Schorzenia i urazy

Staw biodrowy

Staw biodrowy, popularnie zwany biodrem, odpowiada za kilka najistotniejszych dla poruszania się człowieka czynności. Jest też stawem narażonym na liczne urazy i schorzenia, a szczególnie na chorobę zwyrodnieniową.

Kontuzja tego stawu praktycznie wyłącza pacjenta z aktywnego życia. Na szczęście ortopedzi potrafią leczyć nawet bardzo skomplikowane schorzenia stawu biodrowego. I to od wielu lat, bo pierwszego wszczepienia sztucznego stawu biodrowego dokonano już w 1952 roku.

Staw biodrowy jest stawem wieloosiowym, kulistym, panewkowym, utworzonym przez głowę kości udowej i panewkę kości biodrowej, w głębi której znajduje się powierzchnia pokryta chrząstką szklistą. Dół panewki jest wypełniony tkanką tłuszczową i kosmkami maziowymi. Cały staw otoczony jest torebką stawową. Wewnątrz niej znajduje się błona maziowa.

By zdać sobie sprawę z roli stawu biodrowego i stopnia skomplikowania czynności jakie postawiła przed nim natura wymieńmy ruchy wykonywane przez kość udową w tym stawie. To aż siedem czynności: prostowanie, zginanie, odwodzenie, przywodzenie, rotacja zewnętrzna, rotacja wewnętrzna, obwodzenie. Umożliwiają to liczne mięśnie oraz więzadła znajdujące się w stawie biodrowym: więzadło biodrowo-udowe (najsilniejsze więzadło ludzkiego organizmu, wytrzymuje obciążenie do 350 kg), więzadło łonowo-udowe, więzadło głowy kości udowej oraz tzw. warstwa okrężna. Ta ostatnia jest włóknistym pasmem, przebiegającym wokół szyjki kości udowej. Wzmacnia torebkę stawową, uelastycznia i stabilizuje staw biodrowy.

NAJCZĘSTSZE SCHORZENIA STAWU BIODROWEGO:

 

Zespół konfliktu panewkowo - udowego FAI ( ang. femoro - acetabular - impigement )

Schorzenie spowodowane brakiem dopasowania głowy kości udowej do panewki miednicy odpowiadające za rozwój około 70% wczesnych zmian zwyrodnieniowych u osób poniżej 55 roku życia. Do jego rozwoju predysponowane są przede wszystkim osoby zaangażowane w sporty takie jak karate, taekwondo, bieg przez płotki czy pływanie żabką, oraz osoby, które w przeszłości przebyły choroby rozwojowe biodra.

Występują trzy zasadnicze typy:

  1. CAM– konflikt niezborności, spowodowany przez niesferyczność głowy kości udowej, prowadzi do uszkodzenia przednio-górnej części chrząstki stawowej panewki, z jej odłuszczeniem od kości. W czasie zgięcia stawu chrząstka jest ścierana przez asymetryczną głowę kości udowej, podczas gdy obrąbek pozostaje nieuszkodzony. Przyczyny schorzenia nie są do końca poznane. Ważne znaczenie mają zniekształcenia wrodzone, osteofity i choroby młodzieńcze stawu biodrowego.
  1. PINCER– konflikt „szczypcowy”, spowodowany przez nadmierne pokrycie głowy kości udowej przez panewkę (głowa za głęboko w biodrze). Uszkodzenie chrzęstne jest zlokalizowane okalająco i obejmuje wąskie pasmo chrząstki przy obrąbku. W czasie ruchu obrąbek jest zgniatany pomiędzy pierścieniem panewki i szyjką kości udowej, co powoduje jego degenerację, a nawet kostnienie.
  1. Postacie mieszane (najczęściej)

CAM występuję 2 do 3 razy częściej u mężczyzn, na PINCER częściej cierpią kobiety.
Tego typu konflikty mogą prowadzić do zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego.
Pierwsze dolegliwości bólowe i zaburzenia chodzenia pojawiają się już w wieku 15- 17 lat.

Konflikt udowo-panewkowy

Leczenie zespołu konfliktu udowo - panewkowego - FAI ( kliknij aby dowiedzieć się więcej o leczeniu )

Uszkodzenie obrąbka stawowego

Wśród sportowców i osób rekreacyjnie uprawiających sport to właśnie schorzenia obrąbka stawu biodrowego stanowią ponad 30 procent wszystkich kontuzji i bólu. Dopiero na drugim miejscu znajdują się uszkodzenia chrząstki, a dalej - uszkodzenia więzadła obłego.

Obrąbek stawowy jest wewnątrzstawową strukturą chrząstki włóknistej stanowiącą bezpośrednie przedłużenie panewki stawu biodrowego. Ochrania głowę kości udowej przed uderzeniem o kostny brzeg panewki i ułatwia pełny ruch w stawie. Jest to możliwe dzięki temu, że anatomicznie pogłębia on panewkę. Obrąbek jest bardzo dobrze unaczyniony i unerwiony przez co jest silnie narażony na ból w przypadku uszkodzenia. Najczęściej dochodzi do niestabilnych pęknięć i rozdarć. Z drugiej jednak strony dzięki licznym naczyniom obrąbek stosunkowo szybko się goi, oczywiście przy zastosowaniu odpowiedniego leczenia. Jeśli uszkodzenie jest tak poważne, że nie można go naprawić, zniszczone fragmenty wycina się i usuwa poza staw.

Do uszkodzenia może dojść wskutek jednego silnego urazu albo wielu mikrourazów, o które łatwo podczas uprawiania sportu, gdzie określone czynności często się powtarza.

Uszkodzenie obrąbka najlepiej zdiagnozować za pomocą badania lekarskiego uzupełnionego badaniem rezonansu magnetycznego z kontrastem podanym do stawu biodrowego. Stosuje się również artroskopię diagnostyczną. Objawy uszkodzenia obrąbka to między innymi ból w pachwinie, odczucie przeskakiwania wewnątrz stawu, ograniczenie ruchomości i utykanie. Należy jednak zaznaczyć, że nie są to objawy charakterystyczne i mogą być spowodowane również innymi chorobami biodra.

Uszkodzenie obrąbka stawowego - leczenie ( kliknij aby dowiedzieć się więcej o leczeniu )

Biodro trzaskające, czyli przeskakiwanie w biodrze

Stan w którym podczas ruchu wyczuwalne jest tarcie, „strzelanie”, przeskakiwanie w okolicy biodra nazywany biodrem trzaskającym (snapping hip). W zależności od rodzaju i miejsca powstawania objawu możemy rozróżnić dwa główne rodzaje tej patologii:

1. Biodro „trzaskające” zewnętrzne – przyczyną tego schorzenia jest tarcie i przeskakiwanie twardej i szerokiej struktury – pasma biodrowo – piszczelowego wraz z częścią powięzi pośladkowej nad wystającą najbardziej zewnętrznie częścią kości udowej - krętarzem większym. Choroba ma wiele przyczyn: anomalie wrodzone, przykurcze poiniekcyjne, wady postawy powodujące asymetryczne ustawienie miednicy czy niestabilność biodra. Schorzenie to oprócz względów estetycznych i utrudniających normalne życie, wymusza nietypowe ustawienie kończyny, nieprawidłowe schematy ruchów, które mogą powodować przeciążenie, a co za tym idzie schorzenia bioder czy kolan. Obraz choroby dopełniają dolegliwości bólowe okolicy biodra (tak na prawdę krętarza większego kości udowej) czy brak możliwości założenia „nogi na nogę”. Przeskakiwanie występuje najczęściej przy zginaniu biodra i jest dobrze wyczuwalne pod skórą. Podstawą diagnozy jest badanie lekarskie, które w uzasadnionych przypadkach powinno być uzupełnione o rezonans magnetyczny mający na celu wykluczenie uszkodzenia przyczepu udowego mięśnia pośladkowego średniego.

2. Biodro „trzaskające” wewnętrzne możemy podzielić na dwie podgrupy:

  • „wewnątrzstawową” – za którą mogą odpowiadać wszelkie patologie samego stawu biodrowego, a więc uszkodzenia obrąbka, zespoły zakleszczania (CAM, PINCER), uszkodzenia chrząstki, ciała wolne czy postępujące zmiany zwyrodnieniowe. Dość częstą przyczyną tego typu schorzenia są „nierówności” kostne po przebytych złamaniach panewki lub głowy kości udowej. Rozpoznanie możemy postawić na podstawie prawidłowo przeprowadzonego badania lekarskiego uzupełnionego przede wszystkim o zdjęcia RTG i w zależności od podejrzewanej patologii – inne badania obrazowe.
  • „zewnątrzstawową” – spowodowaną przyczynami znajdującymi się głęboko, jednak poza samym stawem biodrowym. Przyczyną tej patologii jest najczęściej tarcie i przeskakiwanie mięśnia biodrowo – lędźwiowego w okolicy krętarza mniejszego (wystającej wewnętrznie części kości udowej) lub na przedniej części samego stawu biodrowego. Sytuacja ta zdarza się często u osób z niestabilnością biodra, ale także w przypadku wad postawy, wrodzonych odmian usytuowania panewki czy po endoprotezoplastyce. Podstawą rozpoznania jest jak zwykle badanie lekarskie poparte zdjęciem RTG mającym potwierdzić lub wykluczyć zmiany kostne mogące być przyczyną schorzenia. W części przypadków konieczne jest wykonanie rezonansu magnetycznego celem potwierdzenia zmian w mięśniu lub stwierdzenia płynu w okolicy tarcia.

Biodro trzaskające - leczenie ( kliknij aby dowiedzieć się więcej o leczeniu )

Martwica głowy kości udowej

Do martwicy kości w tzw. jałowej martwicy głowy kości udowej dochodzi z powodu częściowego niedokrwienia. Niedokrwiona jest strefa obciążania, czyli przenoszenia znacznych obciążeń, co prowadzi do zapadnięcia głowy kości udowej i związanego z tym postępującego zwyrodnienia. Ryzyko jałowej martwicy znacznie zwiększa przebyte zwichnięcie stawu biodrowego.

Objawami są zwykle bóle spoczynkowe, stałe dolegliwości bólowe w okolicy pachwiny lub jedynie niecharakterystyczny ból kręgosłupa, a także wyraźnie postępujące ograniczenie ruchomości biodra i utykanie.

Na początku choroby zmiany są niestety niewidoczne na zdjęciach RTG i zdarza się, że choroby nie można rozpoznać. Zwłaszcza, że jej objawy są podobne do bólów pochodzenia kręgosłupowego. Dlatego stosuje się rezonans magnetyczny i scyntygrafię. Wczesne rozpoznanie jest ważne, bo szybkie rozpoczęcie leczenia przynosi najlepsze efekty.

Dotychczas brak jednoznacznych wytycznych leczenia operacyjnego. Dlatego jeśli nie dochodzi do zapadnięcia warstwy podchrzęstnej kości udowej stosuje się zabiegi nawiercania kości udowej, rozwiercenie i podparcie warstwy podchrzęstnej przeszczepami. Podaje się również czynniki wzrostu.

Leczenie martwicy głowy kości udowej ( kliknij aby dowiedzieć się więcej o leczeniu )

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego

Najczęstszym schorzeniem dotykającym staw biodrowy jest jego choroba zwyrodnieniowa, która może być spowodowana zbyt płytką panewką stawu (dysplazją), zużyciem, następstwami konfliktu udowo – panewkowego, czy uszkodzeń obrąbka. Choroba szybciej rozwija się także u pacjentów z wysokim poziomem cholesterolu i trójglicerydów, cukrzycą i nadwagą, jak również w przypadku nierównej długości kończyn czy skoliozy kręgosłupa. Nasilają ją także kontuzje, urazy i schorzenia biodra z dzieciństwa.

Najważniejszym objawem jest ból. Najpierw to ból umiejscowiony w pachwinie i w biodrze. Szczególnie dotkliwy jest podczas wstawania i chodzenia. Ból ten promieniuje do kolana, ale może być odczuwany tylko w kolanie. Stąd też pajenci z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego często zgłaszają się do lekarza z powodu bólu kolan. Następnie chory zaczyna kuleć. W miarę rozwoju choroby ból pojawia się po dłuższym obciążaniu chorego stawu, a później także w czasie spoczynku. Może trwać do 8 godzin. Dochodzi do znacznego ograniczenia ruchów w stawie i przymusowego ustawienia kończyny.

- Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego ( kliknij aby dowiedzieć się więcej o leczeniu )

- Choroba zwyrodnieniowa stawów

Konrad Malinowski